Το “Οροπέδιο των Μουσών”, το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, αλλά και οι κορυφές “Στεφάνι”, “Σκολιό” και “Τούμπα”, ανήκουν στους πιο τυπικούς θερινούς βιοτόπους του αγριόγιδου…

κείμενο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΟΥΚΑΣ M.Sc. τεχνολόγου – γεωπόνου

Στα υποαλπικά λιβάδια του Ολύμπου, στους βράχους και στις απότομες πλαγιές όπου η άγρια ζωή διεκδικεί το χώρο της, ζει ένα από τα ομορφότερα ορεσίβια θηλαστικά του Θεϊκού Βουνού: το αγριόγιδο! Στον Όλυμπο υπάρχει ένας απομονωμένος γεωγραφικά πυρήνας που σήμερα αποτελείται από ένα, σχετικά, μεγάλο και εύρωστο πληθυσμό, γύρω στα 180 με 200 άτομα σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις.

Δύο βδομάδες χωρίς τροφή

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μικρή αλλά σταθερή αύξηση του πληθυσμού, όπως δείχνουν οι μελέτες του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου. Το “Οροπέδιο των Μουσών” (2.800 μέτρα) το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία (2.803μ.), αλλά και οι κορυφές “Στεφάνι”, “Σκολιό” και “Τούμπα” ανήκουν στους πιο τυπικούς θερινούς βιοτόπους του αγριόγιδου…

Τα ζώα ατενίζουν αγέρωχα τις βουνοκορφές, βόσκουν αμέριμνα, ή τρέχουν να απομακρυνθούν από τα μονοπάτια. Μετά τη βοσκή τους ξαπλώνουν σε μέρη ανάπαυσης με θέα για να αναχαράξουν την τροφή τους, έχοντας τα μάτια ανοιχτά και τα αυτιά τους τεντωμένα! Στη διάρκεια του χειμώνα όπου η τροφή γίνεται δυσεύρετη και περιορίζεται, η διατροφή τους περιλαμβάνει λειχήνες, βρύα και βλαστούς νεαρών πεύκων, ακόμη και βελόνες κωνοφόρων, ή τα λίγα χορταράκια που φυτρώνουν στα βράχια που δεν τα σκεπάζει το χιόνι. Είναι σε θέση να επιβιώσουν έως και δύο εβδομάδες χωρίς τροφή! Όσο για το νερό, το αγριόγιδο δεν έχει μεγάλες απαιτήσεις…

Η πρωινή δροσιά ή μία καλοκαιρινή βροχή κατά τη διάρκεια της βοσκής του, προσφέρουν και σημαντικές ποσότητες νερού στον άνυδρο τόπο που ζει. Χάρη στους προσαρμοσμένους μηχανισμούς που διαθέτει (μεγάλα πνευμόνια και με 12 εκατομμύρια ερυθρά αιμοσφαίρια ανά κυβικό χιλιοστό στο αίμα του, έναντι 5.5 εκατομμυρίων του ανθρώπου), καταφέρνει να επιβιώνει στα μεγάλα υψόμετρα των 2.000 και 3.000 μέτρων, με αραιές συγκεντρώσεις οξυγόνου.

Αισθήσεις πάντα σε εγρήγορση

Στον Όλυμπο, είναι συχνό φαινόμενο τα αγριόγιδα να μην απομακρύνονται στη θέα του ανθρώπου. Μάλιστα, παίρνουν και… πόζα κοιτάζοντας αγέρωχα, σαν να γνωρίζουν πως οι ορειβάτες ετοιμάζουν τις φωτογραφικές μηχανές τους για να τα αποθανατίσουν. Οι αισθήσεις του, όμως, είναι πάντα σε εγρήγορση: αντιλαμβάνεται σε μεγάλη απόσταση ό,τι κινείται, καθώς και τις χρωματικές αντιθέσεις. Μπορεί να εποπτεύσει μεγάλη περιοχή χωρίς να κουνήσει το κεφάλι, καθώς τα μάτια του έχουν μεγάλο οπτικό πεδίο. Η ακοή του είναι πολύ οξεία και η όσφρησή του πολύ ευαίσθητη, ενώ αν χρειαστεί να φύγει, αυτό γίνεται με εντυπωσιακή ταχύτητα. Είναι ο απόλυτος κυρίαρχος των απόκρημνων πλαγιών και γκρεμών του Ολύμπου, χάρη στην ικανότητά του να κινείται με ευκολία ανάμεσα στα βράχια, κάτι που οφείλεται, κυρίως, στη δομή των οπλών του.

Αυτές έχουν μία ανάγλυφη και ελαστικής υφής βάση, και μία σκληρή λεπτή άκρη, οι οποίες προσφέρουν σταθερό πάτημα στις μικρές προεξοχές των βράχων, αλλά και στο παγωμένο χιόνι. Ανάμεσα στις δύο οπλές υπάρχει μία ελαστική μεμβράνη που ανοίγει, για να βυθίζεται λιγότερο όταν το ζώο περπατάει στο χιόνι.

Το κάθε αγριόγιδο έχει την δική του προσωπική μυρωδιά και δικό του μοναδικό σχέδιο στο πρόσωπό του, ώστε κάθε ζώο να αναγνωρίζει τους συντρόφους του! Ζει μία ζωή σε… τεντωμένο πολύ ψηλά σχοινί, για αυτό “το λέει η καρδιά του” (που έχει βάρος 380γραμμάρια, έναντι των 280γραμμαρίων του ανθρώπου).

Επικοινωνούν με σφύριγμα

Στο τέλος του καλοκαιριού και το φθινόπωρο κυκλοφορεί σε υψόμετρα άνω των 1.880 μέτρων, ενώ το χειμώνα κατεβαίνει χαμηλότερα, στις απόκρημνες δασωμένες πλαγιές… Για να επικοινωνήσουν τα αγριόγιδα μεταξύ τους χρησιμοποιούν ένα δυνατό, υψίσυχνο και παρατεταμένο σφύριγμα. Αυτό είναι το σφύριγμα που εκπέμπει -ως σήμα κινδύνου- κάποιο αρσενικό που εποπτεύει την περιοχή, για να προειδοποιήσει τα μικρά κοπαδάκια που σχηματίζουν τα θηλυκά με τα μικρά τους.

Τα αγριόγιδα ζουν νομαδική ζωή μέχρι την πλήρη ωριμότητα, αλλά μετά συνδέονται με μία συγκεκριμένη περιοχή…Σε αντίθεση με τα αρσενικά που ζουν μόνα τους για το μεγαλύτερο μέρος του έτους, τα θηλυκά μαζί με τα μικρά ζουν σε κοπάδια 5-25 ζώων. Ζευγαρώνουν το φθινόπωρο, και τότε είναι που τα δυνατότερα αρσενικά γίνονται κυρίαρχοι ενός χαρεμιού θηλυκών, για ένα “σεβαστό” χρονικό διάστημα. Έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένο το μητρικό ένστικτο και ο δεσμός μητέρας-παιδιού είναι ισχυρός. Ιδιαίτερα όταν το μικρό είναι θηλυκό, μπορεί να μείνει πολλά χρόνια κοντά στη μητέρα της, ακόμα και όταν αυτή ξαναγεννήσει (οπότε και βοηθάει στη φροντίδα του μικρότερου)…

Μοναδικό σε όλα του!

Το αγριόγιδο της Ελλάδας δεν πρέπει να συγχέεται με το αγριοκάτσικο της Κρήτης, ενώ δεν διασταυρώνεται με την ήμερη γίδα. Ακόμη και το ίχνος που αφήνει στη λάσπη ή το χιόνι, είναι πολύ διαφορετικό από της γίδας...