Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται το περιβάλλον του και αλληλεπιδρά με αυτό χρησιμοποιώντας πέντε αισθήσεις. Από αυτές, η μόνη που μας συνδέει με το στόχο μας ως κυνηγοί ή σκοπευτές είναι η όραση και αξίζει λίγη περαιτέρω διερεύνηση και εμβάθυνση, σε μία προσπάθεια να κατανοήσουμε καλύτερα τον μηχανισμό της και να βελτιώσουμε τις σκοπευτικές μας επιδόσεις.
Του Λεωνίδα Μητσιάλη
Όσον αφορά την φιλοσοφία μου και την διδασκαλία μου, η σκόπευση κινούμενου στόχου είναι μεν μία σύνθετη διαδικασία αλλά διακριτά αναλύσιμη στα επιμέρους στοιχεία της. Από τα τρία βασικά πράγματα που μας ενδιαφέρουν κατά τη σκόπευση, ο στόχος, η κάννη και το σώμα μας, το τελευταίο το αντιλαμβανόμαστε με την «κιναίσθηση», την ικανότητα αντίληψης δηλαδή της δικής μας κινησιολογίας και τα δύο πρώτα με την όραση. Σε αυτό το σημείο είναι αναγκαίο να κατανοήσουμε ότι η όρασή μας έχει δύο ξεχωριστές δουλειές να κάνει, με πολύ συγκεκριμένες απαιτήσεις από την κάθε μία. Η πρώτη είναι η αναγνώριση του στόχου και τι βρίσκεται πίσω και γύρω από αυτόν, καθώς και τα χαρακτηριστικά του, όπως η απόσταση, η ταχύτητα και η κατεύθυνσή του. Η δεύτερη είναι η αντίληψη της κάννης του όπλου σε σχέση με το στόχο και ο επιτυχημένος χειρισμός της ως προς την τεχνική σκόπευσης που θα χρησιμοποιήσουμε και την προσκόπευση που θα βάλουμε. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η διόφθαλμη σκόπευση που διαφημίζουμε ως τον πλέον σωστό τρόπο, εξυπηρετεί τον πρώτο σκοπό, το στόχο, και περιπλέκει τον δεύτερο, που είναι η εμπλοκή της κάννης στην εικόνα μας. Τα περισσότερα προβληματικά στοιχεία που θα αναλύσω σε αυτό το άρθρο πηγάζουν ακριβώς από την προτροπή για διόφθαλμη σκόπευση, προβλήματα που δεν θα υπήρχαν εάν απλά σκοπεύαμε μονόφθαλμα. Αλλά είναι τόσο ανώτερη σε αποτέλεσμα η διόφθαλμη σκόπευση όταν εφαρμόζεται σωστά, που αξίζει να σας παιδέψει και λίγο παραπάνω, αν αντιμετωπίζετε κάπου πρόβλημα με την εφαρμογή της.
Αλλά πρώτα ένα γρήγορο πέρασμα από την πρώτη κατηγορία ενδιαφέροντος, το στόχο. Είναι προφανές ότι η καλή όραση είναι σαφές πλεονέκτημα για τον κυνηγό και το σκοπευτή. Είναι επίσης προφανές ότι δύο μάτια ανοιχτά είναι απείρως προτιμότερα από ένα, όσον αφορά το στόχο, την ευκρίνειά του, τη σωστή αντίληψη της συμπεριφοράς του, δηλαδή του τριπτύχου «απόσταση-ταχύτητα-κατεύθυνση» και βέβαια του περιβάλλοντος χώρου του στόχου, γύρω και πίσω από αυτόν, για να μην θέσουμε σε κίνδυνο ανθρώπους, ζώα ή περιουσίες. Όλα αυτά είναι γνωστά, όπως γνωστό είναι και το γεγονός ότι πρέπει να ελέγχουμε τακτικά την κατάσταση των ματιών μας σε οφθαλμίατρο, να φοράμε γυαλιά με τους σωστούς βαθμούς εάν χρειαζόμαστε διόρθωση, να χρησιμοποιούμε φακούς καλής ποιότητας και φυσικά συστήνω εντονότατα την χρήση προστατευτικών γυαλιών για θέματα ασφαλείας. Έχουμε μόνο ένα ζευγάρι μάτια και αν πάθουν το οτιδήποτε θα χάσουμε πολλά περισσότερα από το χόμπι μας. Στο σκοπευτήριο η χρήση προστατευτικών γυαλιών είναι φυσικά υποχρεωτική μαζί με την χρήση ωτοασπίδων.
Πάμε τώρα στην δεύτερη δουλειά των ματιών, την αντίληψη και τον χειρισμό της κάννης σε σχέση με το στόχο, που όπως προανέφερα είναι και ο λόγος της σύγχυσης από την διόφθαλμη σκόπευση. Κατά τη γνώμη μου τα προβλήματα χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες. Αντίθετη ή μοιρασμένη κυριαρχία και θέματα διαχείρισης και επίγνωσης της κάννης.
Για το θέμα της κυριαρχίας έχουν γραφτεί πάρα πολλά και εγώ προσωπικά έχω γράψει αρκετά άρθρα όπου αναλύω το θέμα σε βάθος. Εν τάχει, όταν σκοπεύουμε με τα δύο μάτια ανοιχτά θέλουμε το κυρίαρχο μάτι μας να συμπίπτει με τον ώμο επώμισης. Με απλά λόγια παρ’ όλο που τα δύο μάτια κοιτούν το στόχο, θέλουμε μόνο το μάτι που είναι φυσικά ευθυγραμμισμένο με το όπλο να αντιλαμβάνεται τη ρίγα και το στόχαστρο. Ένας σκοπευτής που έχει το ένα από τα δύο του μάτια 100% κυρίαρχο, θα πρέπει επωμίζοντας το όπλο στον αντίστοιχο ώμο και σκοπεύοντας διόφθαλμα να βλέπει μόνο ένα είδωλο της κάννης με τα μάτια εστιασμένα στο στόχο. Αντιθέτως όταν υπάρχει πρόβλημα αντίθετης ή απλά όχι ισχυρής κυριαρχίας, η εικόνα της κάννης με τα δύο μάτια εστιασμένα στο στόχο δεν είναι και τόσο ξεκάθαρη. Επαναλαμβάνω επίτηδες την φράση «μάτια εστιασμένα στο στόχο» διότι από την εμπειρία μου γνωρίζω, ότι συνήθως η σύγχυση έρχεται από λανθασμένη διάγνωση, όπου ο κυνηγός στην προσπάθεια να δοκιμάσει την διόφθαλμη σκόπευση ανοίγει τα δύο μάτια, κοιτάει το όπλο του στο σαλόνι και βλέπει δύο κάννες και απογοητεύεται. Η σωστή διάγνωση γίνεται με έντονη και αδιάλειπτη εστίαση στο στόχο και μόνο. Στην περίπτωση λοιπόν που ανήκετε στο 70% του αντρικού πληθυσμού και έχετε ξεκάθαρο κυρίαρχο μάτι που συμπίπτει με την πλευρά επώμισης, όλα καλά! Μπορείτε να σκοπεύετε διόφθαλμα και εάν δεν το έχετε συνηθίσει, να επιμείνετε μέχρι να το συνηθίσετε. Πριν αρκετά χρόνια το ποσοστό ήταν 90%, αλλά ο σύγχρονος τρόπος ζωής με τους υπολογιστές και τα smart phones έχουν επηρεάσει πάρα πολύ την υγεία και τον τρόπο λειτουργίας των ματιών μας. Σε περίπτωση που ανήκετε στο υπόλοιπο 30% ή είστε γυναίκα, τότε τα πράγματα περιπλέκονται κάπως. Ναι, η οπτική κυριαρχία είναι κυρίως αρσενικό προνόμιο, αφού όλες οι κοπέλες έχουν λίγο ή πολύ κάποιο θέμα στο συγκεκριμένο τομέα. Στην περίπτωση λοιπόν που τα μάτια δεν λειτουργούν ακριβώς με τον τρόπο που θα θέλαμε, προτείνονται λύσεις όπως κλείσιμο ή μισοκλείσιμο του αντίθετου ματιού πριν τον πυροβολισμό, χρήση ειδικών σκόπευτρων στο όπλο, θάμπωμα του φακού των γυαλιών και λοιπά… μαντζούνια, έως και αλλαγή του ώμου επώμισης ως έσχατη λύση, η οποία βέβαια θα πρέπει να προτείνεται ύστερα από πολύ ώριμη σκέψη και όχι «στο πόδι», διότι είναι τεράστια αλλαγή με μεγάλες δυσκολίες στην εφαρμογή. Ιδανικός σύμβουλος στην εύρεση της σωστής λύσης είναι ο δάσκαλος σκοποβολής, αλλά δυστυχώς δεν έχουν όλοι οι δάσκαλοι σκοποβολής την ίδια εμπειρία στο συγκεκριμένο τομέα, με αποτέλεσμα να γίνονται τεράστια λάθη. Ευαίσθητο θέμα με πολλές προεκτάσεις και δεν κάνει να γράψω άλλα. Πάμε παρακάτω.
Στη συχνότερη περίπτωση λοιπόν, όπου τα μάτια λειτουργούν σωστά από θέμα κυριαρχίας, το επόμενο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσει ο κυνηγός ή σκοπευτής, είναι η διαχείριση της επίγνωσης της κάννης στο οπτικό του πεδίο. Εδώ υπάρχουν δύο βασικές σχολές σκέψης. Η πρώτη πρεσβεύει την ενστικτώδη σκόπευση με επιλεκτική αγνόηση της κάννης, μέσω της πολύ έντονης εστίασης στο στόχο. Το όπλο καθίσταται αόρατο στο σκοπευτή, ο οποίος είναι προσηλωμένος έντονα στο στόχο του και η προσκόπευση μπαίνει ενστικτωδώς και υποσυνείδητα. Πρόκειται για μέθοδο με πολλά πλεονεκτήματα, με κυριότερο την απλότητά της, αλλά και με ένα σημαντικό μειονέκτημα. Σε περίπτωση αστοχίας δεν μπορούμε να διορθώσουμε την προσκόπευση αφού αυτή μπαίνει ενστικτωδώς και εν αγνοία μας. Η δεύτερη σχολή σκέψης επιτάσσει την επίγνωση της θέσης της κάννης καθ’ όλη την διάρκεια της κίνησής μας, δηλαδή την συνάντησή της με το στόχο, την εφαρμογή τεχνικής σκόπευσης και φυσικά την προσκόπευση. Και εδώ ακριβώς ξεκινούν τα προβλήματα και οι διάφορες προεκτάσεις, με τεχνικές λεπτομέρειες που ενώ πολλές φορές ξενίζουν, είναι δυστυχώς απαραίτητες ώστε να κατανοήσουμε το θέμα καθ’ ολοκληρία.
Το συνηθέστερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όσοι ρίχνουν με επίγνωση της κάννης, είναι η αδυναμία ρύθμισης της σωστής ισορροπίας επίγνωσης ανάμεσα στην κάννη και το στόχο. Το ζητούμενο είναι παρ’ όλο που τα μάτια είναι εστιασμένα στο στόχο και μόνο, να «να αισθανθούν» με ακρίβεια τη θέση της κάννης και να την κατευθύνουν εκεί που πρέπει. Ο τρόπος με τον οποίο τα μάτια μας αισθάνονται την κάννη, παρ’ όλο που είναι σε μικρότερο εστιακό βάθος από το στόχο, επηρεάζεται από εξωτερικές συνθήκες, όπως ο φωτισμός και το φόντο αλλά και από την ίδια την προσκόπευση, εάν δηλαδή στόχος και στόχαστρο βρίσκονται στο κέντρο του οπτικού μας πεδίου (μικρή προσκόπευση) ή εάν ο στόχος βρίσκεται στο κέντρο και το στόχαστρο στην περιφερειακή όραση (μεγάλη προσκόπευση). Χωρίς να εισέλθω σε άλλες λεπτομέρειες, οι οποίες έτσι κι αλλιώς δύσκολα αναλύονται γραπτά, θα προσθέσω μόνο ότι η οπτική ισορροπία κάννης – στόχου, η «μοιρασιά» όπως μου αρέσει να την ονομάζω, είναι καθαρά προσωπική υπόθεση του κάθε σκοπευτή και είναι πολύ σημαντικό να μάθει να την αναγνωρίζει και να την δημιουργεί ανεξαρτήτως συνθηκών. Τα μυστικά της όρασης είναι έτσι κι αλλιώς το πλέον δύσκολο κομμάτι της κυνηγετικής σκόπευσης, δύσκολο τόσο να κατανοηθεί εμπειρικά όσο και να διαγνωστεί – διδαχτεί σε επίπεδο προπονητικής.
