Το ξύλινο κοντάκι είναι η “βιτρίνα” ενός καλού αεροβόλου τουφεκιού. Εάν είναι ταλαιπωρημένο από την πολυετή χρήση, η εικόνα και η λειτουργικότητά του μπορεί να βελτιωθούν αρκετά…

του Κώστα Λακαφώση

Όπως και ένα ξύλινο έπιπλο που έχουμε στο σπίτι μας για πάρα πολλά χρόνια, έτσι και ένα ξύλινο κοντάκι ενός όπλου είναι απολύτως φυσιολογικό να παρουσιάζει σημάδια φθοράς και ταλαιπωρίας από την πολυετή χρήση, όσο προσεκτική κι αν είναι αυτή. Φυσικά, αν μιλάμε για ένα όπλο-αντίκα με συλλεκτική αξία, ή για πολύ σοβαρές ζημιές (σαπισμένο και σπασμένο ξύλο), τότε η επίσκεψη σε έμπειρο οπλουργό είναι επιβεβλημένη-όμως, σε μικρότερα προβλήματα και σε όπλα (ακόμα και καινούρια) χωρίς ιδιαίτερη εμπορική ή συλλεκτική αξία, ο ιδιοκτήτης από μόνος του μπορεί να κάνει αρκετά πράγματα, εάν έχει τη διάθεση και “πιάνουν τα χέρια του”.

Υπάρχουν διάφορα πράγματα που μπορεί να κάνει κάποιος για να βελτιώσει την εικόνα και τη λειτουργικότητα ενός ξύλινου κοντακιού, από τις πιο απλές εργασίες (τοπικές μικροεπισκευές σε σημεία με γρατζουνιές και μικροχτυπήματα) μέχρι τις πιο σύνθετες: ξύσιμο του βερνικιού, επεμβάσεις στο σχήμα και στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά, επισκευή στις “ψάθες” ή χάραγμα νέων, προσθήκη αποστάτη και λαστιχένιου πέλματος, τοποθέτηση βάσεων για αορτήρα, κ.λπ. Όμως, πριν ξεκινήσει κανείς να ασχολείται με ένα ξύλινο κοντάκι, θα πρέπει να διαπιστώσει και να αποφασίσει εάν το συγκεκριμένο κοντάκι μπορεί να δεχθεί τις προσδοκώμενες μετατροπές και βελτιώσεις. Για παράδειγμα, ένα πάρα πολύ παλιό κοντάκι που έχει αποθηκευτεί επί χρόνια σε συνθήκες αυξημένης υγρασίας, μπορεί να έχει φθάσει σε μία κατάσταση τέτοια που να μην επιδέχεται ιδιαίτερες επεμβάσεις, αφού το ξύλο έχει σαπίσει τοπικά, έχει αποκτήσει ρωγμές και έχει αδυνατίσει σε σημείο που να μην επιτρέπει πολλές επεμβάσεις. Σημαντικό σημείο ελέγχου, ειδικά σε ένα ισχυρό αεροβόλο ελατηρίου, είναι τα σημεία μέσω των οποίων δένεται το κοντάκι με τον μεταλλικό κορμό του όπλου. Συνήθως με τρεις βίδες και πάντοτε τις κατάλληλες ροδέλες, το κοντάκι πρέπει να μπορεί να σφίξει τέλεια πάνω στον κορμό, γιατί αυτός είναι πολύ σημαντικός παράγοντας ακρίβειας σε ένα αεροβόλο με μηχανική ανάκρουση: αν το ξύλο είναι σάπιο, οι βίδες χαλαρώνουν και το κοντάκι δεν έχει τέλεια εφαρμογή, είναι αδύνατον να πετύχουμε τη θεωρητική ακρίβεια του όπλου.

Αντίστοιχα, σε ένα καινούριο φθηνό αεροβόλο που θα θέλαμε να αναβαθμίσουμε, είναι σημαντικό να βεβαιωθούμε για την ποιότητα του ξύλου που έχει χρησιμοποιηθεί για το κοντάκι, και αυτό επειδή μερικά φθηνά απωανατολικής προέλευσης αεροβόλα, χρησιμοποιούν ξύλο αγνώστου προελεύσεως το οποίο δεν σηκώνει πολλές επεμβάσεις. Για παράδειγμα, εάν δοκιμάσει κανείς να κόψει καινούριες χειροποίητες “ψάθες” (χρησιμοποιώντας το ειδικό εξάρτημα που ονομάζεται “ψαθολόγος” και μας οδηγεί στο σωστό και σταθερό διάστημα ανάμεσα στις εγκοπές), θα διαπιστώσει ότι η κακή ποιότητα του ξύλου προκαλεί τοπικές διαφορές σε σκληρότητα και συμπεριφορά, με τελικό αποτέλεσμα η “ψάθα” να μην είναι δυνατόν να βγει σωστή και ομοιογενής.

Δυστυχώς, οι προδιαγραφές και μόνο ενός αεροβόλου δεν είναι αρκετές, ώστε να μας πληροφορήσουν με ακρίβεια για το είδος και την ποιότητα του ξύλου, αφού οι περισσότεροι κατασκευαστές αναφέρουν τον γενικό όρο “hardwood” στο υλικό κατασκευής του κοντακιού. Όμως, “hardwood” (“σκληρό ξύλο”) δεν είναι ένα συγκεκριμένο ξύλο αλλά μία ολόκληρη οικογένεια ξύλων με παραπλήσια δομικά χαρακτηριστικά, άρα επί της ουσίας δεν μας δίνει κάποια ιδιαίτερη πληροφορία, αφού hardwood είναι η οξιά (που χρησιμοποιείται συχνότερα σε αυτές τις εφαρμογές), όμως στα hardwoods ανήκουν επίσης η καρυδιά, η κερασιά, το μαόνι, το τηκ, η βελανιδιά, η ελιά και πάρα πολλά ακόμα γνωστά ή άγνωστα ξύλα που φύονται σε διάφορα σημεία του κόσμου. Από τα ξύλα που συνήθως χρησιμοποιούνται για κοντάκια όπλων, πάντως, τα δύο πιο συνηθισμένα και πιο κατάλληλα είναι η οξιά για τα πιο φθηνά όπλα και η καρυδιά για τα ακριβότερα. Ένα καλό κομμάτι οξιάς ή βελανιδιάς μας εξασφαλίζει τουλάχιστον μια καλή, σταθερή βάση ως προς τα μηχανικά χαρακτηριστικά, χωρίς κινδύνους στρεβλώσεων και τοπικών αδυναμιών, είτε όταν είναι καινούρια είτε με την πάροδο των ετών και την ταλαιπωρία από αλλαγές στη θερμοκρασία και την υγρασία.

Ο πρώτος και πιο σημαντικός παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν πριν ξεκινήσουμε να ασχολούμαστε με ένα ξύλινο κοντάκι είναι το εξωτερικό φινίρισμα-θα κρατήσουμε το ίδιο ή θα το αφαιρέσουμε για να βάλουμε το ίδιο ή άλλο; Η απόφαση αυτή είναι σημαντική γιατί από αυτήν εξαρτάται η έκταση των πιθανών επεμβάσεων, αλλά και γιατί είναι μια απόφαση από την οποία δεν μπορούμε να κάνουμε πίσω αργότερα, γιατί θα αφήσουμε το κοντάκι μας “γυμνό” και άσχημο.

Σε αντίθεση με πολλά πυροβόλα όπλα (ραβδωτά και λειόκαννα) που ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούν κάποιο φινίρισμα λαδιού, τα περισσότερα αεροβόλα της αγοράς χρησιμοποιούν κάποιο είδος εξωτερικού βερνικιού που ψεκάζεται πάνω στην επιφάνεια του ξύλου. Τα βερνίκια αυτά συχνά περιέχουν και κάποιο  σκούρο χρώμα που κάνει την (πιο φθηνή και αδιάφορη στην όψη) οξιά να μοιάζει με σκούρα και ακριβή βελανιδιά, ενώ η ποιότητά τους κυμαίνεται: κάποια πιο ακριβά γερμανικά ή βρετανικά τουφέκια έχουν ένα τέλειο σε εφαρμογή, λεπτό αλλά ανθεκτικό ματ βερνίκι που δίνει ένα αποτέλεσμα ασύγκριτα ανώτερο σε σχέση με το φθηνό, ανοιχτόχρωμο και γυαλιστερό βερνίκι κάποιων κινέζικων αεροβόλων που μοιάζουν σαν έπιπλα κήπου που τα πέρασε ο ιδιοκτήτης με λούστρο με πινέλο…

Εάν, λοιπόν, το αεροβόλο μας ανήκει στην “ακριβή” κατηγορία και ήδη διαθέτει καλό εξωτερικό φινίρισμα, ίσως θα ήταν καλύτερο να μην πειράξουμε συνολικά το βερνίκι αλλά να προσπαθήσουμε με “τοπικό χειρουργείο” να επισκευάσουμε τις μικροαμυχές, εάν η έκτασή τους είναι αρκετά μικρή ώστε να είναι δυνατόν κάτι τέτοιο. Για να επισκευάσουμε ένα μικρό χτύπημα σε ένα ξύλινο κοντάκι, έχουμε δύο επιλογές, τις οποίες μάλιστα μπορούμε να δοκιμάσουμε με τη σειρά-αν δεν πετύχει η πρώτη, πάμε μετά στη δεύτερη. Η πρώτη μας επιλογή είναι να δοκιμάσουμε να “φουσκώσουμε” ξανά το ξύλο με τη βοήθεια του ατμού: υγραίνουμε το σημείο με μία-δύο σταγόνες νερό που ρίχνουμε με σταγονόμετρο και αφήνουμε να απορροφηθούν, κι έπειτα τοποθετούμε μια βρεγμένη πετσέτα πάνω στην οποία πιέζουμε το ηλεκτρικό μας σίδερο για 15-30 δευτερόλεπτα, προσπαθώντας να δημιουργήσουμε ατμό τοπικά, στο σημείο της συμπίεσης του ξύλου. Δεν πετυχαίνει σε όλα τα ξύλα και σε όλα τα χτυπήματα, όμως αξίζει να το δοκιμάσουμε γιατί, αν πετύχει, το ξύλο φουσκώνει τέλεια και εξαφανίζει το χτύπημα. Για τις πιο δύσκολες περιπτώσεις, δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να γεμίσουμε την τρύπα, όμως στα πολύ μικρά χτυπήματα ο χώρος που θέλουμε να γεμίσουμε είναι ελάχιστος, οπότε μπορούμε να αποφύγουμε τη χρήση κάποιου ξυλόστοκου και να δοκιμάσουμε απευθείας με κάποιο άχρωμο βερνίκι. Εάν είναι τυχερός κανείς (αφού δεν υπάρχει συγκεκριμένη προδιαγραφή αλλά μόνο η δοκιμή στην τύχη) μπορεί να εντοπίσει το κατάλληλο διαφανές ματ βερνίκι νυχιών που να καλύπτει τέλεια τις μικροαμυχές στο κοντάκι μας.

Πάντως, για όποιον αποφασίσει (ή αναγκαστεί εκ των πραγμάτων) να αφαιρέσει όλο το παλιό βερνίκι από το κοντάκι του, η πρότασή μας είναι να αποφύγει και πάλι το βερνίκι αλλά να προτιμήσει κάποιο φινίρισμα βασισμένο στο λινέλαιο, με το οποίο ακόμα και ο απλός ερασιτέχνης, εάν επιδείξει λίγη προσοχή και υπομονή, μπορεί να πετύχει επαγγελματικών προδιαγραφών αποτελέσματα. Η τεχνική έχει περιγραφεί αρκετές φορές (είναι ακριβώς η ίδια που χρησιμοποιείται και στα κυνηγετικά λειόκαννα), οπότε δεν θα την επαναλάβουμε, πέρα από τη βασική αρχή: ελάχιστη ποσότητα λαδιού, πολλή υπομονή και πάρα πολλά “χέρια” με αρκετό χρόνο ενδιάμεσα ώστε να απορροφάται σωστά το λάδι.

Το μόνο κακό με το λινέλαιο είναι ότι, μετά την εφαρμογή του, δυσκολεύει πολύ οποιαδήποτε εφαρμογή κόλλας, εάν χρειαστεί στο μέλλον. Έτσι, πρέπει να βεβαιωθεί κανείς ότι έχει εξετάσει κάθε πιθανό ξεκίνημα ρωγμής και έχει κολλήσει όλα τα “ύποπτα” σημεία, επιλέγοντας για λόγους αντοχής και μακροζωίας τις εποξικές κόλλες δύο συστατικών και όχι τις απλές ξυλόκολλες. Τέλος, οι πιθανές μικρομετατροπές και βελτιώσεις συμπεριλαμβάνουν και το πέλμα του κοντακιού, όπου πέρα από την αισθητική μπορούμε να ρυθμίσουμε και το μήκος, προσθέτοντας αποστάτες από σκληρό λάστιχο που κόβουμε με ξυράφι και ισιώνουμε με χοντρό γυαλόχαρτο πριν τους τοποθετήσουμε κάτω από το παλιό πέλμα, ή από το καινούριο λαστιχένιο που θα προσαρμόσουμε, και πάλι με τη βοήθεια του γυαλόχαρτου.