Για να πετύχει κανείς την απόλυτη ακρίβεια σε μεγάλες αποστάσεις, απαραίτητη είναι η γνώση της ακριβούς απόστασης του στόχου…

του Κώστα Λακαφώση

Κάθε είδους βλήμα, από το βέλος ενός τόξου και την πέτρα μιaς σφεντόνας, μέχρι την οβίδα πυροβολικού ή τη σφαίρα του όπλου, διαγράφει μια παραβολική τροχιά από τη στιγμή που εκτοξεύεται μέχρι τη στιγμή που χτυπά το στόχο. Σε πολύ μικρές αποστάσεις, πρακτικά, θεωρούμε ότι η βολή διαγράφει μια ευθεία γραμμή, όμως στην πραγματικότητα υπάρχει πάντοτε ένα (έστω και ελάχιστο) ποσοστό κατακόρυφης απόκλισης, την οποία και ο σκοπευτής είτε αγνοεί ως πολύ μικρή και άρα επουσιώδη, είτε υπολογίζει και προσαρμόζεται με τη ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων.

Πριν οποιαδήποτε άλλη αναφορά, είναι πάρα πολύ σημαντικό να κατανοήσει κανείς την ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στην σκοπευτική ευθεία και την πραγματική τροχιά του βλήματος. Οι αρχάριοι σκοπευτές ίσως να πιστεύουν, ότι αυτές οι δύο ταυτίζονται, γι’ αυτό και πιστεύουν ότι αν προσαρμόσουν έναν καταδείκτη λέιζερ παράλληλα με την κάνη, θα πετυχαίνουν 100% ευστοχία γιατί μόλις ενεργοποιήσουν τη δέσμη, “οι βολές θα πέφτουν ακριβώς πάνω στην κουκκίδα του λέιζερ”. Κάτι τέτοιο όμως, φυσικά και δεν συμβαίνει, παρά μόνο σε απόλυτα συγκεκριμένη απόσταση, δηλαδή στο σημείο που η σκοπευτική γραμμή ταυτίζεται με την τροχιά του βλήματος. Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει άλλωστε και με τη ρύθμιση των σκοπευτικών οργάνων ή του σταυρονήματος της διόπτρας μας: η κατακόρυφη απόκλιση της βολής σε σχέση με τη σκόπευση, μηδενίζεται μόνο σε μία συγκεκριμένη απόσταση, που ο κάθε σκοπευτής διαλέγει ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του όπλου του και το είδος των βολών που κάνει.

Για να μιλήσουμε με παραδείγματα, ένα ισχυρό αεροβόλο τουφέκι συνήθως ρυθμίζεται στο “μηδέν”, δηλαδή να χτυπάμε στο ύψος που σημαδεύουμε, σε μια απόσταση γύρω στα είκοσι μέτρα. Για μικρότερες ή μεγαλύτερες αποστάσεις, η σκόπευση θα πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ένας Ελεύθερος Σκοπευτής του στρατού μπορεί να πραγματοποιεί ακριβείς βολές στα 600 ή 800 μέτρα μακριά (ή και ακόμα μακρύτερα για τα νέας γενιάς πανίσχυρα διαμετρήματα μεγάλων αποστάσεων).

Ο Ελεύθερος Σκοπευτής γνωρίζει πολύ καλά ότι στα 600 μέτρα απόστασης, δεν είναι δυνατόν να σκοπεύσει σε απόλυτη ευθεία όπως θα σκόπευε στα 50 ή 100 μέτρα, όμως δεν έχει κανένα πρόβλημα γιατί γνωρίζει πολύ καλά τους βλητικούς πίνακες του όπλου και του πυρομαχικού του, οπότε και ξέρει ακριβώς πόσο ψηλότερα θα πρέπει να σκοπεύσει στην συγκεκριμένη απόσταση, ώστε να πετύχει το στόχο του με την πρώτη βολή.

Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί ο Ε.Σ. μπορούμε κι εμείς να δουλέψουμε, αναζητώντας την απόλυτη ακρίβεια με το αεροβόλο μας. Εργαλείο μας, ένα από τα απαραίτητα εργαλεία του Ε.Σ, το αποστασιόμετρο λέιζερ. Στη δική μας περίπτωση, επειδή δεν έχουμε να ανησυχήσουμε για τις πολύ μεγάλες αποστάσεις που αντιμετωπίζει κανείς με ένα ισχυρό πυροβόλο όπλο, χρειαζόμαστε ένα αποστασιόμετρο που μετρά σε μικρότερες αποστάσεις, από αυτά που χρησιμοποιούνται για τοξοβολία, μικρά πυροβόλα (22άρια) και αεροβόλα όπλα. Σε αντίθεση με τα πανάκριβα αποστασιόμετρα που χρησιμοποιούν οι Ελεύθεροι Σκοπευτές των Ενόπλων Δυνάμεων, στη δική μας περίπτωση αρκεί ένα μικρό και ελαφρύ μονοκιάλι βάρους 180 γραμμαρίων με κόστος όχι φθηνό αλλά σίγουρα μέσα σε λογικά πλαίσια, αφού κοστίζει όσο ένα καλό ζευγάρι κιάλια. Το συγκεκριμένο μοντέλο είναι της εταιρείας Hawke και σύμφωνα με τις προδιαγραφές του, μετράει με ακρίβεια ενός μέτρου σε αποστάσεις από 15 μέτρα έως και 600 μέτρα. Η χρήση του είναι πολύ απλή και πολύ γρήγορη: φέρνεις το μονοκιάλι στο μάτι σου, σημαδεύεις με  το σταυρόνημα τον στόχο σου και πιέζεις ένα κουμπί, παίρνοντας αμέσως την ένδειξη της απόστασης μέσα στο οπτικό σου πεδίο. Όσο πιο καλή η ορατότητα προς τον στόχο, τόσο πιό εύκολη και γρήγορη η μέτρηση: όπως διαπιστώσαμε και στην πράξη, σε καθαρό πεδίο χωρίς κλαδιά, φυλλωσιές ή έντονη βροχή, ένας στόχος 

με καθαρή αντανακλαστική επιφάνεια είναι πιό εύκολος στην άμεση μέτρηση, συνήθως με το πρώτο πάτημα. Σε αποστάσεις έως 200-300 μέτρα, συνήθως δεν χρειάζεται δεύτερο πάτημα ή ψάξιμο με το σταυρόνημα, οπότε και σε αποστάσεις “αεροβολικές” η λειτουργία του συστήματος είναι πανεύκολη και πολύ γρήγορη.

Όσο για την ακρίβεια, η δοκιμή μας απέδειξε ότι οι μετρήσεις είναι απόλυτα επαναλήψιμες, άρα και ακριβείς: σημαδεύοντας συγκεκριμένους σταθερούς στόχους σε διάφορες αποστάσεις και επαναλαμβάνοντας τη μέτρηση αρκετές φορές σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, πήραμε ακριβώς την ίδια μέτρηση, γεγονός αρκετό για να πιστοποιήσει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι το (αόρατο) λέιζερ μετράει σωστά. Για να έχει νόημα η χρήση του αποστασιόμετρου όμως, θα πρέπει να είμαστε καλά διαβασμένοι και αυτό γίνεται μόνο με δοκιμές και προσεκτικές σημειώσεις. Ξεκινώντας από την οριζόντια, επίπεδη βολή, παίρνουμε τα αγαπημένα μας βλήματα και ξεκινάμε να σημειώνουμε την κατακόρυφη απόκλιση της βολής σε αποστάσεις ανά 10 μέτρα, ρίχνοντας ένα μικρό γκρουπάκι 3-5 βολών σε κάθε απόσταση και σημαδεύοντας πάντοτε το κέντρο. Ο πίνακας αυτός λέγεται Βαλλιστικός Πίνακας και είναι ακριβώς ό,τι χρησιμοποιούν και οι Ελεύθεροι Σκοπευτές όταν θέλουν να ρίξουν μια μακρινή βολή και να πετύχουν στόχο με την πρώτη βολή. Μόλις τελειώσουμε με την ευθεία βολή, επαναλαμβάνουμε το ίδιο πείραμα και σε κλίση, βρίσκοντας μια πλαγιά ενός βουνού και δοκιμάζοντας να ρίξουμε προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Όπως γρήγορα θα διαπιστώσουμε, η κατακόρυφη απόκλιση όταν ρίχνουμε υπό κλίση, (είτε ανηφορικά είτε κατηφορικά, δεν έχει σημασία) είναι μικρότερη από ότι στην επίπεδη βολή! Όσοι θυμούνται τη Φυσική του σχολείου θα αντιληφθούν ότι η επίδραση της βαρύτητας μεγιστοποιείται στην εντελώς επίπεδη βολή, οπότε και όταν ρίχνουμε με έντονη ανηφορική ή κατηφορική κλίση θα πρέπει να μειώνουμε αντίστοιχα τον υπολογισμό μας για την καθ’ ύψος απόκλιση.

Επόμενο ενδιαφέρον πείραμα είναι η σύγκριση βλημάτων διαφορετικού βάρους, ενώ πολύ μεγαλύτερη διαφορά θα βγάλει η σύγκριση αεροβόλων διαφορετικών διαμετρημάτων (4,5 και 5,5 χιλιοστών), όπου -αν μιλάμε για ισχυρά αεροβόλα τουφέκια- μέχρι τα 20 μέτρα, οι διαφορές θα είναι σχετικά μικρές, από τα 30 μέτρα και πάνω όμως, η κατακόρυφη απόκλιση θα αρχίσει να έχει όλο και μεγαλύτερη διαφορά, αφού η αεροδυναμική αντίσταση του μεγαλύτερου βλήματος των 5,5 χιλιοστών “φρενάρει” γρηγορότερα το βλήμα δημιουργώντας πιο απότομη πτώση όσο μεγαλώνει η απόσταση.

Τελικά, το αποστασιόμετρο της Hawke που είχαμε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε για αρκετές ημέρες, μας φάνηκε ένα από τα πιο χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία για την καλύτερη κατανόηση της δυναμικής των μακρινών βολών και έτσι το αντιμετωπίσαμε. Δεν θεωρούμε ότι ο αεροβολιστής θα πρέπει να έχει πάντοτε μαζί του ένα τέτοιο αποστασιόμετρο και να το συμβουλεύεται ευλαβικά πριν από κάθε βολή, σαν να είναι Ελεύθερος Σκοπευτής. Όμως, ένα τέτοιο πολύ χρήσιμο εργαλείο μπορεί να κάνει πολύ γρήγορη και εύκολη την εκπαίδευση του σκοπευτή στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του όπλου του, καθώς και στην προπόνηση σε μακρινές βολές και παράξενες κλίσεις. Είναι βέβαιο ότι μετά από δυο-τρεις εντατικές και ουσιαστικές προπονήσεις, ο σκοπευτής θα αποκτήσει σημαντική εμπειρία στον υπολογισμό αποστάσεων και κατακόρυφων αποκλίσεων, έτσι ώστε στο μέλλον να είναι πιο σίγουρος και εύστοχος στις δύσκολες μακρινές βολές.